Bij elk onderwerp dat je gaat onderzoeken geldt: zorg dat je eerste verstand krijgt van je onderwerp. Zelfs als je dacht dat je al ergens in thuis was: de actualiteit zorgt soms voor verrassingen. Zorg dus dat je je eigen beeldvorming eerst op de proef stelt. Breid je woordenschat uit met (nieuwe) woorden en begrippen. Soms gewoon als opfrisser.
Ga aan de slag met combinaties van jouw uitgebreide woordenschat. Negeer de vragen van Meer om te vragen, dat zijn gewoon zoekresultaten in een AI-vraag-antwoord-jasje, en zonder dat je de bijbehorende website meteen ziet. Zorg dat je zelf een zinvolle combinatie van 2-5 zoekwoorden gebruik. En denk na over welk soort websites te verwacht te zien.
Denk na over het soort bronnen dat je daarvoor zou willen vinden en gebruiken. Waar let je op? Meerdere bronnen gebruiken
Online bronnen zonder colofon (makers-pagina) zijn in veel gevallen niet geschikt.
Zie je bepaalde informatie in exact dezelfde bewoordingen ergens anders, dan is dat geen bevestiging, maar dan is de informatie waarschijnlijk afkomstig van een en dezelfde oorspronkelijke bron. Dat zit zo:
Websites schrijven soms (letterlijk) van elkaar over, ook journalisten.
Veel persberichten worden rechtstreeks overgenomen en zonder dubbelcheck gepubliceerd (en let op: persberichten zijn vaak te rooskleurig en soms eenzijdig).
Ook wordt op het web veel gestolen, gekopieerd en hergebruikt, al dan niet legaal.
Privacy
Bescherm je privacy waar dat kan. Log bijvoorbeeld zoveel mogelijk bij Google en Microsoft uit. En gebruik voor informatief zoeken als start de Wikipedia-app in plaats van Google.
Jouw privacy is in het geding bij browsers, websites, zoekmachines, AI. De volgende artikelen gaan helemaal of gedeeltelijk in op privacy. Gewoon doen: wis je cookies elke dag.
Een paar dingen om uit te proberen. In een notendop:
Zet de notificaties op het beginscherm van je mobieltje uit. Wees selectief. Je mag dingen missen. Probeer weer de baas te worden over je eigen tijd. Of leg het hele ding weg, voor een bepaalde tijd. Best gezond.
Maak afspraken met jezelf. Of leren òf afleiding toestaan, maar niet tegelijk.
Achtergrondinformatie over de trucs van Big Tech. Lees het boek Superverslavend van Adam Alter – Waarom smartphones, apps en social media zo verslavend zijn. ISBN 9789492493125
Slim Zoeken en taal
Om succesvol te kunnen zoeken, is het belangrijk dat je verschillende lees-manieren gebruikt. Scannen is een extra manier van lezen tijdens het zoeken: je kijkt vluchtig en gericht naar jouw onderwerp en jouw zoekwoorden, voordat je iets gaat gebruiken. Dieplezen van een tekst doe je als je ontdekt hebt of iets ook echt nuttig gaat zijn.
Online lezen is een verhaal apart: het is geen manier van lezen, maar het verschil tussen lezen van papier en lezen van het web via de browser. Een echt groot verschil.
Kennis van het web is belangrijk bij het zoeken. Wat denk je te vinden over een bepaald onderwerp? Welk soort bronnen zijn er te vinden rond zelfzorg-informatie of voeding? Zijn dat neutrale sites zonder winstoogmerk? Best belangrijk bij zulke onderwerpen… En hoe dit soort komen bronnen aan hun informatie?
Zonder een idee over wat je wilt weten kom je niet ver met zoeken. Alles draait om wat voorbereiding en nieuwsgierig zijn. Om goede vragen stellen. Om basiskennis en een kritische blik op jezelf.
ChatGPT, Copilot en Gemini zijn taalmachines, geen zoekmachines. Chatbots zijn wel heel geschikt voor onder andere voorbereiding, uitleg en samenvattingen. Maar je moet de uitkomsten altijd zelf controleren...
Gebruik dit als extra prompt: op leesniveau B1 of in begrijpelijke taal
Check ook of een Nederlands artikel dezelfde gegevens laat zien als het Engelse. De community achter de Engelse Wikipedia is een andere en is ook logischerwijs groter.
Gebruik de taalswitch van Wikipedia om de meest gangbare term van een begrip in een andere taal te vinden.
Let op: er zijn veel Wikipedia-klonen zoals Wikiwand; ze duiken gewoon op in Google resultaten. Niet gebruiken; want: de updates zijn onduidelijk, evenals hun eventuele eigen aanpassingen.
Meer bronnen gebruiken…
Informatie bevestigd krijgen bij andere bronnen? Waar let je op?
Check bij elke nieuwe bron altijd eerst de makers (zie de Webcheck).
Online bronnen zonder colofon (makers-pagina) zijn in veel gevallen niet geschikt.
Zie je bepaalde informatie in exact dezelfde bewoordingen ergens anders, dan is dat geen bevestiging, maar is de informatie zeer waarschijnlijk afkomstig van een en dezelfde oorspronkelijke bron.
Websites schrijven soms (letterlijk) van elkaar over, ook journalisten.
Veel persberichten worden helaas zonder dubbelcheck gepubliceerd (en persberichten zijn vaak te rooskleurig of eenzijdig).
Ook wordt op het web veel gestolen, gekopieerd en hergebruikt, al dan niet legaal.
En verken onze Onderwerpen kennisbank voor alle andere Slim Zoeken artikelen.
Andere waardevolle bronnen rond informatievaardigheden
