Wat is een filterbubbel?

De filterbubbel

We hebben er allemaal wel eens last van, zo’n bubbel, want we praten graag met gelijkgestemden, mensen die hetzelfde denken als wijzelf. Toch is het goed de voors en de tegens van een bepaald onderwerp te beluisteren. Een eigen mening te vormen. Ook eens met de blik van een ander naar de dingen te kijken. Anders zit je opgesloten in je eigen echokamer (zo wordt de informatie-bubbel genoemd waar je zelf voor kiest). Of een bubbel van één als je helemaal afgaat op een chatbot als vriend of coach. 

Goede journalistiek laat ook tegengeluiden aan het woord, en je kan ook zelf op zoek gaan naar de andere kant van een zaak. 

Maar… daar ligt online soms een groot probleem op de loer. Je krijgt op internet juist vaak meer van hetzelfde door de algoritmes die jouw voorkeuren in kaart gebracht hebben. En daarbinnen zie je vaak ook extremere versies van het onderwerp, afhankelijk van de beschikbare informatie. Dat ‘meer van hetzelfde en extremer’ geldt voor sociale media, voor YouTube en ook soms voor Google. Alle platformen hebben een belangrijk doel: jou zo lang mogelijk in de app of op de site houden. Het is makkelijker mensen te boeien met meer van hetzelfde dan met tegengeluiden, zo werkt dat nu eenmaal. 

Dus zijn er ontelbaar veel kattenfilmpjes en andere schattige of idiote dierenvideo’s. Zelfs als je niet speciaal van dieren houdt zult je deze video’s aangeboden krijgen. Je ziet ze sneller dan filmpjes over de nadelen van het doorfokken van honden op een lief snuitje. Zulke video’s over ademhalingsproblemen bij honden zijn er bovendien ook minder. Mensen houden van positief. Waar veel van is, verschijnt ook meer van in je tijdlijn. 

Nooit objectief

In een zoekmachine lijken resultaten algemeen en objectief. Maar als Google alles wat jij te zien krijgt baseert op je eerdere gedrag en op gedrag van mensen die op jou lijken, dan zit je misschien ongemerkt in een soort filterbubbel. Ongemerkt, want je hebt er in ieder geval nauwelijks invloed op. 

De Google AI-overview en AI-mode versterken dit: je krijgt directe antwoorden en ziet nog minder makkelijk welke bron bij bepaalde inhoud hoort. Gebruik daarom geen directe antwoorden van welke zoekmachine dan ook. Het is volkomen onduidelijk hoe directe antwoorden tot stand komen. Controleer altijd de bijbehorende bronnen. 

Weet Google wat jij wil?

Op de vraag ‘Weet Google wat jij wil?’ is het antwoord: ja. Vrij precies. Behalve als je heel bewust een paar stappen zet.

Stel dat er een camera in je kamer hangt, waardoor een onbekende mee kan kijken naar wat jij de hele dag doet. Zou jij dat willen? De camera legt vast wanneer je snoept, gaapt, zoent, huilt. Alles. 

Google weet waar je bent. Dat geef je zelf vaak door: de locatie van je telefoon of van je internetaansluiting. Met de zoekopdrachten die je geeft en de resultaten die je kiest, laat je zien hoe het met je gaat en wat je doet. Afhankelijk van je instellingen, weet Google zelfs wat je typt of wat je zegt. Google kent je adressenboek en weet wie je beste vrienden zijn. Google weet hoe vaak je ze bezoekt, waar en wanneer je slaapt en of je ziek bent. Google weet wat je morgen en overmorgen gaat doen. (Wat je gaat doen lijkt namelijk waarschijnlijk veel op vorige week, vorige maand of vorig jaar). Op basis hiervan gaat Google ook voor je schrijven en praten. Google gaat
alles voorspellen wat je gaat doen. Als dat zo doorgaat: wie ben je dan nog zelf? 

Breek los uit je filterbubbel

De volgende mogelijkheden bieden hulp om een beetje los te komen van Google. Je krijgt op deze manier neutralere resultaten. Niet gebaseerd op wat je eerder zocht, en dus buiten jouw filterbubbel.

Zo verlaat je je bubbel:

1. Log uit bij Google als je zoekt, en ook bij andere Google apps zoals Maps en YouTube (dat is van Google/Alphabet). Uitgelogd ben je even ‘los’ van je zoekgeschiedenis. Alleen je zoekgeschiedenis uitschakelen (en wissen) helpt ook al flink. Doe het zo: ga in het menu van je browser naar Geschiedenis. Klik op Volledige geschiedenis weergeven. Kies via Browsegegevens wissen wat je wilt verwijderen. 

Kijk op je telefoon sowieso eens in je instellingen naar wat je allemaal met Google deelt. Zeker als je Voice Search aan hebt staan. Denk na over wat je wilt delen, zet zoveel mogelijk vinkjes uit. 

2. Schakel over van browser. Gebruik bijvoorbeeld Firefox, een uitstekende en privacy-vriendelijke browser. Ook Brave is heel privacy-vriendelijk. Chrome raden we af: deze browser (van het zelfde bedrijf als Google) is actief op zoek naar veel meer informatie over jouw gedrag dan nodig. 

3. Zorg zelf dat je verschillende soorten bronnen gebruikt.

4. Social media posts zijn vaak eenzijdig, alleen al doordat ze vaak kort zijn. Ook de begeleidende tekst en de commentaren geven een bepaalde kleur. Lees niet alles via je tijdlijn op social media, maar ga rechtstreeks naar nieuwsbronnen en achtergrondnieuws.