Het nieuws, wat doe jij er mee?

Het nieuws - wel of niet bijhouden?

Een aanslag, een ongeluk of een ramp. De verste, de snelste, een prijs of een medaille. Veel nieuws vertelt niet veel meer dan een naam of een plaats, en dat je weet dat het gebeurd is. Nieuws vertelt nauwelijks over achtergronden en oorzaken, want die zijn meestal nog niet goed bekend. Snelheid is in het nieuws bovendien belangrijker dan of de feiten wel kloppen, juist in deze tijd waarin berichtgeving meer en meer wordt geautomatiseerd via AI. Het leidt tot ongecontroleerde informatie (wilde speculaties en geruchten). Via de algoritmes van social media worden heftige meningen vaak versterkt. 

Nieuws heeft sowieso altijd haast: korte teksten, pakkende koppen. Misschien is dit wel een belangrijke reden dat nepnieuws zich tussen het gewone nieuws kan mengen: tijdgebrek bij maker en lezer.

Toch is het goed om op de hoogte te zijn van wat er in de wereld gebeurt. Zo zijn er platforms die jongeren een keuze helpen te maken uit het (politieke) nieuws, zoals NOS_Stories en @Politieke_jongeren. Zie de links onderaan. Cestmocro raden we helaas af, om een simpele reden: het is volkomen onduidelijk wie dit populaire account maakt. Zie Webcheck stap 2 - Zoeken naar de makers. 

Achtergronden bij het nieuws

Lees dus vooral ook de artikelen van een dag later. Zeker nu DPG-media hun dagbladen gratis hebben gemaakt voor jongeren tussen 16 en 25 jaar: nieuwskloof verkleinen. Zo kom je een stuk verder dan alleen headlines.

Er zijn ook speciale kranten, websites en platforms die juist achtergronden belichten. Het journalisten-platform De Correspondent heeft succes met langere verhalen over zaken die er wel toe doen, maar die niet het dagelijkse nieuws zijn. Meer en meer mensen zijn klaar met het volgen van ‘telkens hetzelfde net anders’. 

En er zijn onderzoeksplatforms zoals Follow The Money en Investico die de onderste steen naar boven halen over ingewikkelde onderwerpen. Onderwerpen waarvan allerlei types denken dat ze ermee weg kunnen komen. Fraudeurs en bedriegers worden zo aan de kaak gesteld door onderzoeksjournalisten. Net als bedrijven die ingewikkelde trucs bedenken om regels te omzeilen. Ook op de overheid valt het een en ander aan te merken, met name als het om het openbaar maken van gegevens gaat. 

Verschillende dagbladen werken met onderzoeksplatforms samen of doen zelf onderzoek. Soms leidt goed onderzoek tot voorpagina-nieuws (NRC, Trouw, het AD en de Volkskrant). 

Hoe kies je wat je volgt?

Waar begint geïnformeerd zijn en waar houd het op? Nieuwskanalen moeten elke dag gevuld zijn, dat is hun verdienmodel. Maar jouw hoofd, moet dat ook elke dag volgepropt worden met nieuwsberichten? 

Je mag het nieuws negeren. Laat gerust de laatste miskleun van een BN’er voor wat het is. Negeer ook de dagelijkse talkshows met heftige meningen van zo-maar-weer-iemand. Op de hoogte blijven van wat er toe doet kan ook anders. 

Maak een eigen keuze. Gebruik daarvoor een vast moment of een vast kanaal. Kies een paar betrouwbare bronnen waar je af en toe zelf heen gaat, los van een algoritme. Zeker wanneer er iets heftigs aan de hand lijkt te zijn. 

Zelf sturen of gestuurd worden, dat is juist ook hier de vraag. 

Nieuws en AI: wat doet de technologie?

Steeds vaker wordt nieuws geschreven of gefilterd met hulp van kunstmatige intelligentie (AI). AI kan razendsnel teksten maken, vertalen of samenvattingen geven. Dat klinkt handig, maar er zit ook een risico in. AI begrijpt niet waarom iets belangrijk is. AI kan fouten maken, of dingen verzinnen die niet kloppen. Ook kan een AI nieuws zo aanpassen dat jij vooral ziet wat past bij je eerdere kijkgedrag. Dat maakt het lastiger om een breed beeld van de wereld te krijgen. Vraag je eens af: zie ik dit omdat het echt belangrijk is, of omdat een algoritme het bepaalt?

Het meest baat bij AI in nieuws heeft Big tech - niet toevallig zelf ook de makers van AI-platforms. Bedrijven als ChatGPT en Google snoepen het nieuws weg bij de nieuwsmakers. Ze bieden hun samenvattingen en vertalingen als eigen content aan, zonder dat het nog bezoek oplevert aan de originele nieuwsplatforms.

Een aantal voordelen zijn er ook te noemen over AI in de journalistiek:

• Data-analyse gaat stukken sneller: door grote hoeveelheden data te verzamelen en analyseren, helpt AI om trends en patronen te ontdekken die vroeger verborgen bleven. 
• Als hulp bij het factchecken. Wel moet gezegd worden dat automated fact-checking vooral effectief is als ondersteuning voor menselijke factcheckers, maar niet zonder hun toezicht kan functioneren. 
• Het ontleden van algoritmes. Journalisten kunnen met behulp van AI uit zoeken hoe algoritmes van grote platforms bepalen wat jij te zien krijgt. Want zelf kun je onmogelijk zicht op krijgen op hoe je gestuurd wordt. Ze onderzoeken bijvoorbeeld hoe Instagram of TikTok besluit welke berichten jij bovenaan ziet. Zo kun je zien of zo'n platform nepnieuws doorlaat en bepaalde onderwerpen extra zichtbaar maakt. Journalisten kunnen zo meer grip krijgen op de macht van platforms en uitleggen hoe online nieuws en sociale media jou sturen.